کد مطلب:51653 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » متفرقه

بطور كلّي چه انگيزه يا انگيزه هايي موجب پيدايش تفكّر پلوراليسم شده است؟

براي گرايش به پلوراليسم ميتوان دو انگيزه عقلايي برشمرد:الف ـ انگيزه عاطفي ورواني. ب ـ انگيزه اجتماعي. الف ـ اگر بخواهيم فقط يك دين يا مذهب رابر حق واهل نجات بدانيم اين امري بعيد است. زيرا هركس در ميان هرملّت وگرايشي متولّد شده ونشو ونما پيدا كرده است، همان عقيده وراه را برحق ميداند وسايرين را ناحق وگمراه. آيا ميتوان پذيرفت از ميان 6 ميليارد انساني كه روي كره خاكي زندگي ميكنند فقط حدود 100 الي 200 ميليون نفر، ـ آن هم در صورتي كه واجبات ومحرّمات شرعي را رعايت كنند ودرِ نجات وبهشت را به روي خود نبندند ـ بر حق واهل بهشت باشند، وهركس غيرمسلمان باشد(= يهودي ها، مسيحي ها، زرتشتي ها، بودائي ها، هندوهاو...) وهركس غيرشيعه باشد(= فرق مختلف عامه) وهركس غيردوازده امامي باشد(= فرق ديگرشيعه وخاصّه) همه اهل گمراهي وعذاب وجهنّم باشند!!?
ب ـ نكته ديگري كه موجب تمايل به اين نظريه شده است مواجهه با كشمكش ها وكدورت ها وجنگهاي خانمانسوزي است كه درطول تاريخ بشريت تاكنون همواره وجود داسته است. چه بسيار خرابي ها وويراني ها وخونريزي هايي كه برسر حقانيّت اين ياآن آيين، وتعصّب واصرار افراد بر عقايد خاصّ خود، رخ داده است. جنگهاي صليبي بين مسلمانان ومسيحيان وجنگهاي فرقه اي شيعه وسنّي يا بين كاتولويك ها وپروتستانها، همه نمونه هايي ازاين قبيل هستند. ريشه همه اين درگيري ها وتنش ها تعصّب واصرار بر نظر خود است. براي تنش زدايي وپايان دادن به اين درگيري ها بايد قدري تسامح كرد وسهل گرفت. اگر همه بياييم وبگوييم، ماحق هستيم وشما هم برحقيد، ريشه غائله كنده خواهد شد وبشريت به صلح وصفا وصميميت ميرسد. براي پاسخ به راهي كه انگيزه رواني مطرح كرد بايد مقدمتاً به دونكته اشاره كرد: 1ـ مستضعف فكري؛ كه در علم كلام به آن دسته از افراد گفته ميشود كه به جهت كوتاهي وقصور درفكر، حق راتشخيص نداده اند. 2ـ جاهل قاصر؛ يعني كسي كه يا غافل است واحتمال خلاف درگفتار وكردار خود نمي دهد ويا اگر هم احتمال بدهد وسخني را ببيند يا بشنود، راه و وسيله اي براي رسيدن به حق در اختيار ندارد. مستضعف فكري وجاهل قاصر؛ يعني كسي كه واقعاً به حقانيت اسلام وتشيع نرسيده باشد، معذور است. ما اين دسته را اهل عذاب وجهنّم نميدانيم وبسياري ازمردم دنيا داخل دراين طيف ميشوند. واما درمورد انگيزه اجتماعي پرهيز ازجنگ وخونريزي بايد گفت اين امور موجب حقانيت دعاوي متفاوت ومتناقض نبوده ونيست. مقوله حقانيت وعدم حقانيت وصواب وخطا درافكارغيرازمقوله عمل انسانها وكينه ورزيها واشتباهات ماست. براي پرهيزاز جنگها وخونريزي هاي غيرضروري راه صحيحي وجود دارد كه اسلام به نحو احسن آن را طي كرده است. الف ـ فرقه هاي شيعه وسني كه مسلمان اند وجزمعدودي ازافراد(= ناصبي ها واهل سبّ وعناد با معصومين عليهم السلام) با اماميه در اصل خدا ودين وكتاب وضروريات دين مشترك هستند وهمگي تحت حكومت اسلامي بعنوان يك انسان ومسلمان از حقوق متناسب برخوردارند. بين اين فرقه ها، هيچگاه دين توصيه به جنگ ودرگيري نميكند. ب ـ غير مسلمانان يا كساني كه يهودي ومسيحي ويا زرتشتي يا اصطلاحاً اهل كتاب اند. اين عده هم درنظام اسلامي براساس قرارداد تحت حمايت هستند. ج ـ كساني كه اهل اديان آسماني نيستند اما با حكومت اسلامي معاهده وقرارداد بسته
اند . اين عده(=كفّارمعاهَد) هم درهمسايگي مسلمانان، بلكه درسرزمينهاي اسلامي طبق قرارداد به زندگي خود ادامه مي دهند. د ـ كساني كه يا اصلاً اهل پيمان وعهد نيستند ويا پيمان ميبندند وميشكنند. اين افرادِ ياغي وطاغي درهيچ حكومت ونظامي قابل تحمّل نيستند واينها را بايد با زور وقدرت وجنگ يا وادار به تسليم كرد ويا از ميان برداشت. دينِ منطقي ومعقول اسلام هميشه ازمخالفين دعوت به بحث وگفتگو كرده ومي گويد ما اهل مباحثه ومناظره هستيم، اگر شما ما را قانع كرديد وحقانيّت وصحت راه خود را اثبات كرديد ما ازسخن خود دست برميداريم وبه شما ميپيونديم واگرما ثابت كرديم كه برحقّيم, شما هم بياييد وبه ما ملحق شويد.

---

پرسشها وپاسخها
استاد محمد تقي مصباح يزدي